สำอางค์ เลิศถวิล
สำอางค์ เลิศถวิล | |
---|---|
รู้จักในชื่อ | ยายสำอาง |
เกิด | พ.ศ. 2467 จังหวัดสมุทรสงคราม |
เสียชีวิต | 30 กันยายน พ.ศ. 2540 (72–73 ปี) กรุงเทพมหานคร |
แนวเพลง | เพลงขอทาน · ลำตัด |
อาชีพ | นักร้อง · นักดนตรี |
เครื่องดนตรี | เสียงร้อง · โทน |
ช่วงปี | ประมาณ พ.ศ. 2470––2531 |
สำอางค์ เลิศถวิล (พ.ศ. 2467 – 30 กันยายน พ.ศ. 2540) เป็นนักดนตรีและนักร้องเพลงพื้นบ้านภาคกลางของประเทศไทย[1] เชี่ยวชาญในเรื่องเพลงขอทานและลำตัด นอกจากนี้ยังเชี่ยวชาญการเล่นเครื่องดนตรีพื้นบ้านอย่างโทน ฉิ่ง ฉาบ เป็นต้น เธอเป็นแรงบันดาลใจให้ยืนยง โอภากุล นักร้องนำวงดนตรีเพื่อชีวิตคาราบาว สำหรับเพลง ยายสำอาง ซึ่งเป็นหนึ่งในเพลงที่มีชื่อเสียงของวง
ประวัติ[แก้]
สำอางค์เกิดเมื่อราว พ.ศ. 2467 ที่อำเภออัมพวา จังหวัดสมุทรสงคราม ในครอบครัวชาวจีนอพยพ บิดามารดาได้ทอดทิ้งเธอไว้ที่วัดบางน้อยตั้งแต่แรกเกิดเนื่องจากยึดถือคติความเชื่อแบบจีนในเรื่องของการมีบุตร[2] ต่อมาสองสามีภรรยาที่เป็นวณิพกรับเธอไปเลี้ยงเป็นบุตรบุญธรรม
ด้วยสุขภาพที่ไม่แข็งแรง และฐานะยากจนโดยไม่ได้รับการรักษา ทำให้เธอตาบอดตั้งแต่อายุ 4 ปี เธอได้รับการถ่ายทอดวิชาเพลงขอทานจากบิดามารดาบุญธรรม และตระเวนร้องเพลงขอทานตามงานวัดรวมถึงงานรื่นเริงในหลายโอกาส จนมีความเชี่ยวชาญในเรื่องของเพลงขอทานซึ่งเป็นดนตรีพื้นบ้านทางภาคกลางที่พัฒนามาจากลำตัด และมีเนื้อหาส่วนใหญ่เกี่ยวกับนิทานชาดก หรือนิทานพื้นบ้านในภาคกลาง สำอางมีน้ำเสียงการร้องที่เป็นเอกลักษณ์ สามารถร้องทั้งในแนวสนุกสนานและแนวเศร้า รวมทั้งยังเชี่ยวชาญในการเล่นเครื่องดนตรีอย่างโทน ฉิ่ง ฉาบ เป็นต้น[2]
ในปี พ.ศ. 2525 เธอตระเวนร้องเพลงขอทานอยู่บริเวณบ้านของอภัย นาคคง อาจารย์ประจำวิทยาลัยเพาะช่าง จนความทราบไปถึงเอนก นาวิกมูล[3] เรื่องราวของเธอจึงถูกบันทึกไว้ในหนังสือ อยู่อย่างชาวสยาม[4][5] และยังถูกเชิญให้ไปแสดงการร้องเพลงขอทานและลำตัดที่ศูนย์สังคีตศิลป์ ธนาคารกรุงเทพ[3] โดยได้มีโอกาสรวมงานกับหวังเต๊ะ ซึ่งเป็นนักร้องแนวลำตัดที่มีชื่อเสียงท่านหนึ่ง
เธอเสียชีวิตอย่างสงบในวันที่ 30 กันยายน พ.ศ. 2540 ที่กระท่อมหลังเล็กส่วนตัวริมคลองภาษีเจริญ สิริอายุประมาณ 73 ปี
ชีวิตส่วนตัว[แก้]
สำอางค์เคยมีสามีถึงสามคน แต่ทั้งสามคนเสียชีวิตไปก่อนหน้านั้น โดยที่ไม่มีบุตรและธิดาด้วยกัน นอกจากนี้ เธอเคยถูกดูแลโดยกรมประชาสงเคราะห์ในช่วงเวลาหนึ่ง ก่อนที่ทางกรมประชาสงเคราะห์จะอนุญาตให้เธอออกมาใช้ชีวิตบั้นปลายอย่างสงบ โดยเธอหันมาทำอาชีพเหลาไม้ปิ้งไก่เพื่อเลี้ยงชีพ
วัฒนธรรมสมัยนิยม[แก้]
- ในปี พ.ศ. 2536 ยืนยง โอภากุล ประพันธ์และขับร้องเพลง ยายสำอาง ซึ่งอยู่ในสตูดิโออัลบั้ม ช้างไห้ สตูดิโออัลบั้มชุดที่ 13 ของคาราบาว โดยออกมาในรูปแบบทำนองจังหวะสามช่าผสมผสานกับเพลงขอทาน และกลายเป็นหนึ่งในเพลงที่มีชื่อเสียงของคาราบาว
อ้างอิง[แก้]
- ↑ ตำนานวณิพกเมืองสุพรรณ ยายสำอาง
- ↑ 2.0 2.1 “ยายสำอาง เลิศถวิล” วณิพกเพลงขอทานคนสุดท้าย นักสู้ผู้ยิ่งใหญ่ ซึ่งเป็นแรงบันดาลใจให้ “แอ๊ด คาราบาว”
- ↑ 3.0 3.1 ยายสำอางค์
- ↑ 12ศิลปินแห่งชาติ ผลงานสุดโดดเด่น
- ↑ เอนก นาวิกมูล. (2537). อยู่อย่างชาวสยาม. ประเทศไทย: สํานักพิมพ์ แสงแดด.